‘Het koudemiddel van de toekomst’

Propaan maakt een succesvolle comeback in koelmachines en warmtepompen

In de afgelopen jaren is de Europese regelgeving voor synthetische koudemiddelen zoals (H)CFK’s en HFK’s flink aangescherpt, waardoor het gebruik ervan ernstig is beperkt of zelfs verboden. Een verdere aanscherping is aanstaande, met een update van de F-gassenverordening die momenteel ter discussie staat. Binnen dit scenario is één van de eerste natuurlijke koudemiddelen die ooit werd toegepast, propaan, uitgegroeid tot een slimme vervangingskeuze voor huidige én toekomstige HVAC-toepassingen. De kennis in de branche over het gebruik van propaan als koudemiddel is echter nog beperkt. Western Airconditioning brengt hier graag verandering in. De totaalleverancier van warmtepompen, koelmachines, airconditioners en luchtbehandelingsapparatuur ziet propaan namelijk als een langetermijnoplossing, die niet gauw verdrongen zal worden.

“Propaan (R290) is een natuurlijk koudemiddel met een lage Global Warming Potential (GWP) van 3”, begint Anton Dijksma, Product & Quality Manager bij Western Airconditioning. “Waar propaan slechts minimaal bijdraagt aan het broeikaseffect, is de invloed van HFK’s als R410a, R134a en R32 met een GWP van resp. 2.088, 1.430 en 675 vele malen hoger! Vanuit milieuoogpunt is propaan dan ook een logische keuze. Bovendien heeft propaan veel betere thermodynamische eigenschappen, waardoor je met aanzienlijk minder koudemiddel dezelfde hoeveelheid warmte of koude kunt transporteren.”

Vanwege de schadelijke milieueffecten legt de Europese Commissie het gebruik van synthetische koudemiddelen in warmtepompen en koelmachines steeds meer aan banden. Zo reguleert de huidige F-gassenverordening de afbouw van HFK’s van 100% CO2-equivalent in 2015 naar 21% in 2030. “Inmiddels is er een revisie op komst van deze wetgeving, die het terugfaseren versnelt naar 5% in 2030”, weet Arnoud Kerkhove, Accountmanager bij Western Airconditioning. “Dit betekent dat lage GWP koudemiddelen – en met name natuurlijke koudemiddelen – steeds sterker opkomen. Met onze brede range propaan warmtepompen en koelmachines sorteren wij daar nu al op voor.” Dijksma: “Waar op synthetische koudemiddelen in de toekomst een CO2-taks geheven zal worden, blijft propaan vrij volledig van heffing. Daarmee wordt propaan ook financieel steeds interessanter.”

Als het gaat om milieuvriendelijke koudemiddelen, heeft propaan ogenschijnlijk twee alternatieven: ammoniak (GWP=0) en HFO/fluorolefine (GWP=<1). “Waar de toepassing van ammoniak drempels opwerpt omdat het middel zeer giftig is, zijn er ook groeiende zorgen over de mogelijk schadelijke effecten van HFO’s”, weet Dijksma. “Wanneer HFO’s uiteenvallen in de atmosfeer namelijk, ontstaan PFAS-verbindingen die zeer schadelijk zijn voor de dieren en planten in het water. Propaan heeft geen van deze problemen. Het middel is al aanwezig in onze natuur en klaar voor gebruik. Dat maakt propaan volgens ons hét koudemiddel van de toekomst.”

Voor de bestaande bouw is propaan zelfs een excellente keuze, volgens hem. “Warmtepompen met propaan zijn in staat om warm water van 70°C te leveren bij een buitentemperatuur van -10°C. Dit maakt de warmtepompen bij uitstek geschikt voor bestaande gebouwen, waarin de gasgestookte cv-ketel vervangen moet worden. Immers kunnen de bestaande afgiftesystemen behouden blijven. Maar ook in nieuwbouwprojecten komen de eigenschappen van propaan uitstekend tot hun recht. Niet voor niets schrijven steeds meer bedrijven, adviseurs en overheden natuurlijke koudemiddelen zoals propaan voor in hun projecten.”

Wie kiest voor de propaan warmtepompen en koelmachines van Western Airconditioning, heeft inmiddels keuze uit vijftien (!) producten, in alle mogelijke vormen en uitvoeringen en inclusief Eurovent-certificering. Van lucht/water- en water/water-warmtepompen met verwarmingsvermogens van 6 tot 120 kW tot lucht/water- en water/water-koelmachines met koelvermogens van 16 tot 200 kW. “Uniek zijn bovendien onze water/water-warmtepompen voor binnenopstelling, die naar wens ook buiten opgesteld kunnen worden”, vertelt Dijksma. “Daarmee bieden wij voor elke situatie een passende oplossing met propaan.”

Een overstap naar propaan is niet zomaar gedaan, benadrukt Hans van Nes, Accountmanager bij Western Airconditioning. “Allereerst heb je te maken met de brandbaarheid van het koudemiddel. Omdat propaan veilig wordt opgesloten in de HVAC-toepassing echter, hoeven gebruikers zich hier geen enkele zorgen over te maken. Uitgekiende componentontwerpen én lekkagebewakingen reduceren het risico op brand of explosies tot een absoluut minimum. Maar voor de productie, montage en het onderhoud van propaan warmtepompen en koelmachines moeten wél maatregelen worden genomen. Zo moet een separate productielijn voor propaanunits worden ingericht en moeten service- en onderhoudsmonteurs worden opgeleid voor het werken met natuurlijke koudemiddelen (ACB certificering). Doordat wij 5-6 jaar geleden deze handschoen al hebben opgepakt, kunnen wij klanten op dit vlak nu goed en breed bedienen.” Een laatste uitdaging van propaan, is de beschikbaarheid van componenten, besluit Dijksma. “Zo is de markt van R290 compressoren nog gering. Maar ook hier komt gelukkig verandering in, waardoor we steeds mooiere ranges kunnen bouwen.”