‘Samen doen waar je goed in bent’

Een ziekenhuiscomplex toekomstbestendig ontwerpen en bouwen: als op cruciale aspecten integraal wordt samengewerkt, is het mogelijk, zeggen de bouwpartners van de in november in gebruik genomen nieuwbouw van het Amphia in Breda (80.000 m²). De uitvraag van het ziekenhuis werd daartoe gespecificeerd in een geïntegreerd contract, uitgevoerd door het consortium FourCare. Met technisch dienstverleners als gelijkwaardige partners en zonder onderscheid in disciplines, aldus Gerard van Boxtel (projectdirecteur) en Ralph Postma (lead engineer).

Gezamenlijk optrekken met de bouwkundige partijen én opdrachtgever (vanuit één bouwkeet) leidde tot een integrale uitvoering, gebaseerd op een contract zonder traditioneel bestek. Van Boxtel, namens ENGIE Services betrokken bij FourCare: “’Zonder traditioneel bestek’ wil zeggen dat in de tenderfase een ontwerp op DO-niveau is neergelegd door Amphia, dat later op verschillende fronten is geoptimaliseerd. Zowel budgettair als inhoudelijk.”

De technisch dienstverleners binnen FourCare, ENGIE en Unica, hebben mee ontworpen aan het ziekenhuis, in een gelijkwaardige samenwerking met de bouwkundige partijen Van Wijnen en Trebbe. “Een groot voordeel van een consortium, waarvoor in de aanleg is gekozen vanwege de risicospreiding, is dat wij de technische knowhow hebben om mee te ontwerpen. Doen waar je goed in bent, was het uitgangspunt.”

Veel is geprefabriceerd, onder meer met stekerbaar installeren.

Het energieconcept van het nieuwe Amphia is gebaseerd op lage temperatuurverwarming en hoge temperatuurkoeling. Hiertoe zijn in totaal zes WKO-bronnen geboord. In twee van de bouwdelen staan telkens twee warmtepompen, ondersteund door een warmteterugwinsysteem op de luchtbehandelingskasten. “Op deze manier wordt de CO₂-uitstoot met 80% verminderd. Gasgestookte ketels fungeren als back-up. Verder zijn overal klimaatplafonds en LED-verlichting toegepast.” Het resultaat is een EPC kleiner dan 1.

DRUPS

In de optimalisatie van het nieuwbouwontwerp zijn twee van de vier technische ruimtes van de bouwdelen geschrapt en gecentraliseerd. Het belangrijkste deel van de techniek, waaronder ook de ICT-voorzieningen (MER en SER), bevindt zich op de bovenste bouwlaag van het interventiegebouw en één van de verpleeggebouwen. “Ook is het aantal WKO-systemen teruggebracht van vier naar twee, met vier droge koelers in plaats van acht en vier in plaats van twaalf warmtepompen, met inachtneming van de oorspronkelijk bedoelde redundantie in alle systemen”, zegt Ralph Postma, namens Unica actief bij FourCare. “Alle genoemde optimalisaties zijn getoetst aan de EPC<1-eis”, vervolgt Van Boxtel. “De systemen produceren duurzame koude, te gebruiken voor de koeling van de nieuwbouw in de zomerperiode.” In de praktijk is gebleken dat de warmtepompen in de nieuwbouw overcapaciteit hebben die wellicht in de voorziene renovatie van de oudbouw aan de Molengracht gebruikt kan worden. “De nieuwbouw is zeer goed geïsoleerd, met onder meer drievoudig glas. Bovendien is niet bezuinigd op kwaliteit. Kritische systemen zoals de ventilatie, alsmede de warmtekoudeopwekking, zijn redundant uitgevoerd.”

De belangrijkste techniek is gecentraliseerd op de bovenste laag van het interventiegebouw en één van de verpleeggebouwen.

Het optimalisatieproces leverde volgens FourCare inhoudelijke ontwerpverbeteringen op. “Zoals de introductie van DRUPS, dat een ononderbroken stroomvoorziening levert bij uitval”, zegt Postma. “Een voortdurend draaiend vliegwiel zorgt ervoor dat de generator voldoende seconden lang blijft doordraaien om de motor bij stroomuitval direct op toeren te brengen. De exploitatie van het ziekenhuis kan volledig doorgaan, met een maximaal vermogen van 2MKVA. Daarnaast hebben wij een aparte koelmachine voor de OK’s geïntroduceerd, onder andere om de ontvochtiging te kunnen garanderen.”
Prefab

In het gesprek komen voortdurend raakvlakken aan de orde tussen installatietechnische en bouwkundige aspecten, een onderwerp dat de betrokkenen enthousiast maakt. Van Boxtel: “Er is veel geprefabriceerd, denk aan de stekerbare E-installaties, delen van de riolering, HVAC-piping en naregelingen, maar het is vooral de logistieke afstemming met de bouwkundige aspecten die tot voordelen heeft geleid.” Postma: “Zo zijn de scheidingswanden van de verpleegkamers en de respectievelijke badkamers geprefabd, inclusief het sanitair. Het leidingenwerk in het gebouw is af en toe volumineus, maar door de gezamenlijke beslissing om een groot deel van de installaties voor de wanden uit te voeren, konden de elementen in grotere dimensies naar binnen. Omdat deze werkzaamheden plaatsvonden tijdens de ruwbouwfase en voor de afbouwfase, ontstond flinke tijdswinst.”

Een dergelijke integrale samenwerking moet uiteraard goed worden voorbereid. “Wijzigingen waren mogelijk, maar de bouwtekeningen dienden tien weken voor uitvoering gereed te zijn en vanaf de bouwtekening lag alles vast”, zegt Van Boxtel. “Wij hebben binnen FourCare 250-punten planningen gehanteerd die strak zijn uitgevoerd – met just-in-time leveringen per verdieping, en zijn trots op het eindresultaat. Voor het consortium was het werkproces van ontwerp tot uitvoering zeer nadrukkelijk aanwezig. Niet voor niets trekken deze vier partijen ook in andere projecten gezamenlijk op.”