Monumentale school klaar vooreigentijds onderwijs

Het Stedelijk Gymnasium mag zich een van de oudste scholen van Nederland noemen. Het rijksmonumentale gebouwencomplex bestaat uit twee delen; een gebouw in de Jacobijnestraat en een gebouw daar tegenover aan het Prinsenhof. Het gebouw aan het Prinsenhof bestaat uit een klassiek deel uit 1863 en een aansluitend deel uit de jaren 1923-24. Deze beide delen ondergaan nu een ingrijpende restauratie en bescheiden uitbreiding om ze geschikt te maken voor het onderwijs van de 21ste eeuw.

Aan de restauratie is een intensief jaar van voorbereiding en overleg tussen de betrokken partijen vooraf gegaan, verzekert Louis Ebbeling, projectmanager bij Unica. De technisch dienstverlener vormt samen met restauratieaannemer Nico de Bont een vof die in opdracht van het Stedelijk Gymnasium verantwoordelijk is voor de uitvoering van deze klus. Installatietechnisch, maar ook bouwkundig gezien zijn de ingrepen in de monumenten verstrekkend.

Ebbeling: “Het gebouw wordt aangepast aan de huidige bouw- en installatie-eisen en tegelijkertijd verduurzaamd. Het gaat bij deze renovatie om duurzame oplossingen in de vorm van werktuigbouwkundige, elektrotechnische en sanitaire installaties. De engineering van de diverse ingrepen vormde in de voorbereiding een grote uitdaging. Het afgelopen jaar hebben we gebruikt om het gebouw te leren kennen en de bouwkundige en installatietechnische uitdagingen goed in beeld te krijgen en tot een maakbaar plan uit te werken in BIM 360. En dan nog kom je bij dit soort monumentale gebouwen tijdens de uitvoering altijd onverwachte dingen tegen, die je ter plekke in goed overleg met elkaar moet oplossen.”

De muren worden voorzien van isolerende voorzetwanden, de kozijnen van vacuüm dubbelglas met een dun profiel van 7 millimeter. De installaties voor luchtbehandeling en airco worden weggewerkt achter nieuwe plafonds, behalve in het nieuwbouwdeel; daar blijven ze in het zicht. De houten dakconstructie van het gebouw uit 1863 wordt aan de binnenzijde geïsoleerd. 

Het ontwerp is afkomstig van Brique Architecten, dat met de restauratie een nieuwe, inspirerende en duurzame leeromgeving voor de leerlingen wil creëren. De bestaande indeling in de leslokalen is rigoureus aangepakt. Er zijn grotere lesruimten gemaakt door sommige muren weg te breken en grote stalen portalen ter versteviging aan te brengen. De nieuwe indeling geeft ruimte aan nieuwe studeer- en lesvormen die het Stedelijk Gymnasium toekomstbestendig maken. 

In de binnenmuren van de klaslokalen zijn nieuwe openingen gemaakt voor meer lichttoetreding. “Dat licht komt vooral binnenvallen via het nieuwe trappenhuis met een groot daklicht”, zegt Evelien Schrijver, projectleider bij Nico de Bont, een bouwbedrijf dat gespecialiseerd is in restauratie, herbestemming en verduurzaming van historisch erfgoed. Het royale trappenhuis verbindt de monumentale bordestrap in de hal van de oudbouw met het nieuwe bouwdeel aan de achterzijde van het pand. Schrijver: “Dat nieuwe deel komt op de plek van een binnenplaats en krijgt grotere lesruimtes. Het wordt geheel in hout opgetrokken met gelamineerde liggers en kolommen, houten kanaalplaatvloeren en houtskeletbouw gevelelementen.” De nieuwbouw onderscheidt zich van de bestaande bouw door de gevelbekleding van roodbruin getint zink.

De ligging in het autoluwe hart van Haarlem vormt volgens Ebbeling een flinke logistieke uitdaging. De locatie is moeilijk bereikbaar, zeker voor vrachtverkeer. ”We hebben daarom een heel logistiek plan moeten maken. We zitten hier ook op een postzegel, het was puzzelen met de containers voor ons personeel en we hebben bijvoorbeeld in het gebouw zelf ruimte moeten vinden voor opslag. Dan is er ook nog sprake van tijdsdruk, want de renovatie moet gereed zijn in het najaar van 2023, bij het begin van een nieuw schooljaar. In een gymnasium van de 21ste eeuw.”