Herbestemming van erfgoed vraagt aangepast sanitair

Helaas is het een algemeen internationaal gegeven dat recente maatschappelijke en economische ontwikkelingen de laatste jaren vaker leiden tot leegstand van vastgoed, waaronder ook monumentale gebouwen. Vooral religieus (zoals kerken en kloosters) en industrieel erfgoed hebben hiermee te maken. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) probeert op verschillende manieren de herbestemming van leegstaande monumenten te bevorderen. Op 15 juli laatstleden werd dan ook aangekondigd dat de “subsidieregeling stimulering herbestemming monumenten” wijzigt. Vanaf 1 oktober t/m 30 november 2020 is het mogelijk subsidie aan te vragen voor onderzoek naar het verduurzamen van niet-woonhuismonumenten*.

Of het nu gaat om een dorpskerk die een gemeenschappelijke ontmoetingsruimte biedt of omgebouwd wordt tot openbare bibliotheek; of om een historisch fabrieksgebouw waarin een restaurant wordt ondergebracht, de gebouwen moeten voldoen aan de bouwvoorschriften en ook ruimte bieden aan het comfort van en de toegankelijkheid voor de gebruikers. Een belangrijke overweging is het aanbieden van sanitaire voorzieningen. Het specificeren van sanitaire voorzieningen in deze monumenten is niet anders dan in andere openbare gebouwen. De checklist is bekend: bezettingsgraad; energie- en waterverbruik; hygiëne; veiligheid van de gebruiker; toegankelijkheid; onderhouds- en schoonmaakregimes.

Bezettingsgraad en gebruiksfrequentie

Het gebruikspatroon en de bezettingsgraad van het sanitair zijn vergelijkbaar met die van theaters, met perioden van intense activiteit, gevolgd door een zekere mate van stilte. Publieke toiletten moeten geschikt zijn voor alle leeftijden en verschillende mobiliteitsniveaus. Het is dus ten stelligste aan te raden kranen, toiletten en sanitaire toebehoren te voorzien die ontworpen zijn om te weerstaan aan repetitief en intensief gebruik. De producten moeten ook gemakkelijk te gebruiken zijn om onvrijwillige beschadiging tot een minimum te beperken.

Beheersing van het energie- en waterverbruik

In deze tijden van pandemie en klimaatverandering worden we eraan herinnerd veelvuldig de handen te wassen en tegelijkertijd het extravagante gebruik van water aan de kaak te stellen om droogte tegen te gaan. Huishoudelijke kranen met mechanische werking zijn afhankelijk van gebruikers die hun eigen waterverbruik beheren. De zelfsluitende kranen van DELABIE leveren echter een vooraf ingesteld debiet voor een bepaalde periode, waardoor de eigenaar van het gebouw de controle over het verbruik terugkrijgt. Bovendien verbruiken ze geen energie tijdens hun werking. Deze zelfsluitende kranen zijn ontworpen om te voldoen aan de hoogste milieunormen van BREEAM.

Volksgezondheid en veiligheid

Alle publieke en openbare gebouwen moeten voldoen aan de gezondheids- en veiligheidsvoorschriften en in het bijzonder aan de legionellabestrijding. In veel gevallen worden risicobeoordelingen, bemonsterings- en spoelroutines uitbesteed, maar de gebouwbeheerder kan het besmettingsrisico tot een minimum beperken door elektronische kranen met een automatische spoeling te specificeren. Zo worden bijvoorbeeld TEMPOMATIC 4 kranen 24 uur na het laatste gebruik geactiveerd om te voorkomen dat het water in het systeem stagneert.

De Drinkwaterwet beveelt ook aan om warm water te produceren en te onderhouden boven 55˚C om besmetting met legionella te voorkomen. Dit creëert echter een verbrandingsrisico voor de gebruikers. Mechanische mengkranen met ingebouwde temperatuurbegrenzers of thermostatische mengkranen zullen het risico beperken. DELABIE ‘s SECURITHERM-mengkraan regelt de temperatuur- en drukvariaties in het systeem en schakelt automatisch uit als de koud- of warmwatertoevoer uitvalt.

Toegankelijkheid en gebruikscomfort

Bezoekers en gebruikers van publieke gebouwen is generatie overschrijdend. Het specificeren van kranen en toiletten met soft-touch technologie, of met lange hendelbediening, of nog elektronische gestuurd… zorgt ervoor dat sanitaire ruimtes kunnen worden gebruikt door zowel zeer jonge kinderen, als door mensen met een beperkte mobiliteit. Het comfort van de gebruiker is ook een overweging – geluidsoverlast is onwenselijk. In het bestek moet daarom rekening worden gehouden met de geluidsniveaus van spoelmechanismen en handendrogers.

Onderhoud

Ingewikkelde installaties worden tijdrovend en kostbaar, vooral wanneer er grote aantallen toiletten en wastafels zijn geïnstalleerd. Eenvoud is van vitaal belang, dus mechanismen moeten gemakkelijk toegankelijk zijn, met gestandaardiseerde reserveonderdelen.

Elektronische TEMPOMATIC wastafel- en toiletkranen op batterijen zijn eenvoudig te installeren en vereisen geen elektrische aansluitingen. Ze werken tot 6 jaar onafhankelijk van elkaar, afhankelijk van de gebruiksintensiteit, en een knipperende LED geeft aan wanneer de batterijen moeten worden vervangen.

Schoonmaakregimes

Tijdens het voorschrijvingsproces wordt zelden rekening gehouden met het onderhoud en reinigen van het gebouw. Gemakkelijk te reinigen toiletten kunnen over een periode van 12 maanden echter een aanzienlijke tijdsbesparing opleveren. Het ontwerp is essentieel. Kranen, wc’s, hulpmiddelen en grepen, en zelfs zeepdispensers moeten een slijtvast oppervlak hebben met minimale naden waar zich vuil en bacteriën kunnen ophopen. Sanitair en accessoires die uit één stuk zijn vervaardigd, hebben een duidelijk hygiënevoordeel ten opzichte van complexe ontwerpen.

*Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, publicatie van 15 juli 2020