De Pen | Naar een energieleverende gebouwde omgeving

Dat het klimaat verandert door toedoen van de mens, is voor 97% van de peer-reviewed wetenschappers niet alleen geen vraag meer, maar een ‘gouden 5-ơ standaard’ vastgestelde zekerheid. Het ontkennen hiervan is wetenschappelijk gezien een gok met een kans van 1 op 3.500.000. Een gok die we al helemaal niet willen nemen met onze planeet, met een potentieel ‘runaway’ effect bij een temperatuurstijging van boven de 2°C. De door de mens veroorzaakte klimaatverandering is daarmee net zo wetenschappelijk bewezen als de zwaartekracht. De klimaatontkenners bevinden zich daarmee in goed gezelschap van de aanhangers van een ‘flat’ of ‘hollow earth’, alchemie, perpetuum mobile en nog een aantal ‘alternatieve’ wetenschapsvisies. 

De drijvende kracht achter de atmosferische (en oceaan) temperatuurstijging is vooral de toename van CO₂ in onze atmosfeer. Ondanks verwoede pogingen om deze uitstoot te verminderen, neemt de mondiale uitstoot als gevolg van met name fossiele brandstoffen wereldwijd nog altijd toe. Wij zullen zeker technieken moeten ontwikkelen en toepassen die de CO₂-concentratie in de atmosfeer verlagen, maar als we niets doen aan de uitstoot blijft het dweilen met de kraan open. En hier kan de gebouwde omgeving een belangrijke rol spelen. De gebouwde omgeving vertegenwoordigt namelijk ca. 1/3 van het totale energiegebruik en de daarmee gerelateerde CO₂-uitstoot.

In de gebouwde omgeving is te lang uitgegaan van een besparingscenario, wat uiteidelijk leidde tot ‘Nearly Zero Energy’ buildings. Geheel ten onrechte suggereert dit een onneembare 0-grens. Het is een zichzelf opgelegde limitering. Niets weerhoudt ons ervan om een positieve (energie) footprint en gebouwen te realiseren die meer hernieuwbare energie opwekken dan ze verbruiken, inclusief de energie die in het gebouw opgeslagen ligt; de ‘embodied’ energie. Deze benadering is vastgelegd in het concept ‘Beyond Sustainability’, die wordt toegepast op alle resources. Niet enkel op energie of materialen, maar ook op water, lucht, vruchtbare grond en ruimte. Zo kan een gebouw bijdragen aan onze gezondheid, in tegenstelling tot het achterhaalde ‘sick building syndrome’. 

Daarmee lijkt de opgave duidelijk: bewerkstellig een transitie van fossiele naar hernieuwbare energie. De belangrijkste hernieuwbare energiebronnen zijn zon, wind, water, geothermie, getijden, golven en temperatuurverschillen in de oceanen. De zon is veruit de belangrijkste bron (minimaal 1.200 maal de wereldenergiebehoefte winbaar), wind (zo’n 6 maal de wereldenergiebehoefte) en de rest is vele malen minder potent. Helaas hebben zon en wind een niet-continu karakter, dus zal er op enige manier opslag moeten plaatsvinden van energie, hetzij elektrisch, thermisch, mechanisch of chemisch.

Deze opslagmethodes hebben ieder hun voor- en nadelen, zowel in termen van efficiency als resourcebenodigdheden. Hierbij speelt het concept van circulariteit een belangrijke rol. In het boek ‘Circulariteit, op weg naar 2050?’ wordt circulariteit gelijkgesteld aan ’hernieuwbaarheid’. En ook hier weer voor alle gebruikte resources: energie (hernieuwbare bron), water, lucht, vruchtbare grond (reinigbaar tot uitgangsniveau) en materialen (eeuwigdurend herbruikbaar). Kritiek punt hierbij is de toekomstige beschikbaarheid van met name technische materialen.   

Dit is een ingekorte versie van een nieuwe Narrative voor TVVL.