COVID-19 en ventileren

Ventilatie is iets anders dan circulatie, en interne lekkage is weer iets anders dan recirculatie. Ventileren door een raam te openen, is een noodgreep. Het is beter om te kiezen voor de juiste balansventilatie, eventueel decentraal (per ruimte) geregeld, zodat het ook in bestaande situaties mogelijk is om de luchtzuiverheid te verbeteren. In dit artikel leggen we u uit welke verschillende termen er worden gebruikt in de berichtgeving en waar het over gaat als we het over ventilatie hebben.

Mensen die in een ruimte aanwezig zijn, ademen zuurstof in (O₂) en koolstofdioxide (CO2) uit. De CO2-concentratie is een graadmeter voor de kwaliteit van de binnenlucht. Als er teveel CO2 in de binnenlucht achterblijft, ademen mensen te weinig zuurstof in en kunnen ze zich slechter concentreren, worden ze sneller moe en zullen ze ook sneller hoofdpijn krijgen. Ventilatie is het bewust vervangen van gebruikte binnenlucht door verse buitenlucht.

• Een raam openen is de eenvoudigste manier van ventileren. Nadelen zijn tocht, geluid en vervuiling van buiten en hoge kosten voor verwarming.

• Natuurlijke ventilatie gebeurt door de toepassing van roosters. Dit vermindert sommige nadelen van het open raam, maar als het niet waait is er ook geen ventilatie en in de winter wordt er vaak tocht ervaren.

• Hybride ventilatie vermindert sommige nadelen van natuurlijke ventilatie maar voorkomt niet de tocht in de winter. Bovendien kost het meer energie dan natuurlijke ventilatie.

• Balansventilatie is de beste manier van ventileren en kan zowel centraal als decentraal (per lokaal) worden uitgevoerd. Deze vorm van ventileren is wel duurder en neemt ook meer ruimte in beslag.

Een ventilatiesysteem, in de vorm van ventilatoren of luchtbehandeling, is een voorziening waarmee we verse buitenlucht naar binnen brengen. Zo’n systeem is duurder, maar de ventilatie en luchtstroming binnen zijn beter controleerbaar. In relatie tot ziekteverzuim en een betere productiviteit is het niet moeilijk om aan te tonen dat een gezonde ventilatie-installatie snel terugverdiend is. Met de term luchtbehandeling wordt letterlijk bedoeld ‘het behandelen van lucht’ voordat die de ruimte in gaat. Een luchtbehandelingssysteem zorgt ervoor dat de toevoerlucht gezuiverd wordt en de juiste temperatuur, en liefst ook vochtigheid, heeft. Bovendien zorgt dit systeem ervoor dat het CO2-gehalte voldoende laag is en daarbij mag het ook niet teveel geluid produceren. Tot slot zal het luchtbehandelingssysteem er bij balansventilatie tevens voor zorgen dat de ‘gebruikte’ lucht uit de ruimte wordt afgevoerd.

De meest gezonde relatieve luchtvochtigheid in een gebouw ligt tussen de 40 en 60%. Als we de ramen niet altijd open willen zetten en als de infiltratie onvoldoende is voor de verse luchttoevoer, dan hebben we een ventilatiesysteem nodig om te zorgen dat de CO2-concentratie binnen niet te hoog wordt. In een luchtbehandelingsunit zitten behalve warmte-/vochtterugwinning vaak fijnstoffilters, een verwarmer en koeler en ventilatoren. In sommige gevallen worden ook geluiddempers toegepast, evenals een gedeelte waar de lucht bevochtigd kan worden in de winter zodat het niet te droog wordt binnen. Kort samengevat heeft de luchtbehandeling de functie om voor een goed en gezond binnenklimaat te zorgen.

Minimale eisen voor een ventilatie-installatie zijn in Nederland bij wet vastgelegd in het door de overheid (RVO) samengestelde Bouwbesluit. Tot nu toe zet de Rijksoverheid een rem op de eisen aan hogere en gezondere ventilatieluchthoeveelheden. Waarschijnlijk heeft dit te maken met de wens tot energiebesparing en tevens is de Rijksoverheid de grootste gebouweigenaar én gebruiker van Nederland. Hierdoor hebben de bouw- en exploitatiekosten direct invloed op de staatskas. Ook commerciële partijen die gebouwen realiseren voor eindgebruikers zijn vaak geneigd om de bouwkosten te laten prevaleren boven wetenschappelijk onderbouwde gezondheidsnormen.

Het is al 25 jaar wetenschappelijk bewezen dat mensen in een gebouw minimaal 75 m³/h verse ventilatielucht nodig hebben om geen gebouwgerelateerde klachten te krijgen. Het Nederlandse Bouwbesluit beweegt tussen de 25 en 35 m³/h per persoon. Door het afnemen van de infiltratie (dichtere gevels) en het nauwelijks toenemen van de ventilatie wordt de kwaliteit van de binnenlucht er niet beter op. Feit is dat door de Europese Ecodesign regelgeving voor ventilatieproducten de energie-efficiëntie van deze producten sinds 2016 sterk is verbeterd, waardoor meer ventilatie verhoudingsgewijs mogelijk is zonder dat er veel meer energie verbruikt wordt.

Recent schreef Systemair de Whitepaper ‘COVID-19 en Ventilatie’ waarin de verschillende termen worden uitgelegd die in de media gebruikt worden. Deze Whitepaper is gratis op te vragen via info@systemair.nl.